Współcześnie maj kojarzy się czytelnikowi z Tygodniem Bibliotek, imprezą organizowaną od 2004 roku przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich w dniach 8-15 maja. Poprzedni ustrój promował czytelnictwo i swój program za pomocą Dni Oświaty, Książki i Prasy – zjawiska propagandowego, które jednocześnie stanowiło rzadką okazję do zapoznania się z nowościami i zaopatrzenia w książki niewystępujące na półkach księgarskich.
Początków tego cyklicznego wydarzenia należy szukać w połowie lat 40. XX wieku. Nazwy przechodnie to także „Święto Oświaty”, „Tydzień Oświaty, Książki i Prasy”, „Dni Kultury”. Obchody rozpoczynały się na początku maja i trwały zwykle dwa tygodnie, akcja wytrzymała do lat 80. XX wieku. W ramach DOKiP prowadzono pochody z transparentami, organizowano społeczne zbiórki książek dla bibliotek (co było szczególnie ważne w latach następujących bezpośrednio po zakończeniu wojny), przy drogach rozstawiano kiermasze, zapraszano na spotkania z autorami. Wszystko to odbywało się pod szyldem rewolucji kulturalnej i wprowadzania dzieł literatury (pięknej i socjalistycznej) pod dachy blokowisk. Program corocznie ustalał odpowiedni komitet na szczeblu centralnym, potem w pracę włączano komitety wojewódzkie, powiatowe i gromadzkie.
Ślady po PRL-owskim święcie książki zachowały się także w Cyfrowym Archiwum Ziemi Chrzanowskiej. Nowo powstała chrzanowska biblioteka powiatowa przygotowywała specjalne wystawy wydawnicze. Ważną rolę odgrywała promocja KUK-a, czyli Komitetu Upowszechniania Książki, organu odpowiedzialnego za wyposażanie i utrzymywanie bibliotek i ich pracowników. W galerii pokazujemy cztery zdjęcia z lat 1949-1950. Zwiedzający ekspozycję mogli zostawić po sobie ślad w Księdze Pamiątkowej Domu Kultury im. T. Kościuszki w Chrzanowie. Oto kilka przykładowych wpisów:
1949
– Wystawa wzbudziła we mnie chęć zakupywania dzieł naukowych.
– Dorobek wydawnictwa powojennego książki polskiej osiągnął poziom ponad spodziewania osobiste.
– Wyrażamy pełne uznanie dla Organizatorów „Wystawy Książki i Prasy” na terenie Chrzanowa, gdyż z wielkim pożytkiem zapoznaliśmy się z ogólnym obrazem piśmiennictwa w Polsce Ludowej i nabraliśmy zapału do rozpowszechniania tak bogatego dorobku polskiej myśli i kultury. Z okazji „Czynu Kongresowego” Związków Zawodowych wpisujemy się wszyscy na stałych członków tut. Biblioteki.
1950
– „Książka to źródło wiedzy, czym więcej pijesz, tym więcej jesteś spragniony” i dlatego też specjalnie książki wybrane do tej wystawy wzbudziły we mnie zainteresowanie i będę starała się je przeczytać i wypożyczać z tej biblioteki.
– Przykro, że tak mała frekwencja i brak zrozumienia dla organizacji biblioteki i jej znaczenia wśród starszego społeczeństwa i świata pracy w ogóle, a jest co wiedzieć i rozważyć na ten temat, choć w skromnym lecz dobrym zespole.
1951
– Spełniły się marzenia Mickiewicza – książki trafiają pod strzechy.
– Ciekawym bardzo, czy wszyscy, którzy tę wystawę książek zwiedzają i zachwycają się nią, będą starali się jej cel wypełnić i zaczną masowo wypożyczać książki po jej zakończeniu. Nie jest bowiem celem wystawy tylko oglądanie jej zewnętrznych szat, ale wypożyczanie, czytanie i rozpowszechnianie wśród chat.
– Wystawa pomysłowa lecz za mało dekoracji.
W 1972 roku w przemarszu przez Balin brali udział nauczyciele szkoły podstawowej w Balinie, w tym Janina Węgrzyn i Ludwika Marasik widoczne z przodu [obok tekstu – kolekcja Zbigniewa Tomskiego]. Zdjęcie tytułowe z tego samego albumu pokazuje pochód okolicznościowy na Al. Lenina w Chrzanowie.
Kolejne fotografie z kolekcji Fabloku, wykonane przez Zofię Kulczyk, ukazują trasę pochodu z 1973 roku: ul. Fabryczna, al. Lenina, plac 1000-lecia. Udział biorą: Orkiestra zakładowa, drużyna harcerska, uczniowie szkół podopiecznych Fabloku.
Fotografie archiwalne dotyczące Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce Fablok w Chrzanowie ze zbiorów Muzeum w Chrzanowie zdigitalizowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Chrzanowie w ramach współpracy przy Cyfrowym Archiwum Ziemi Chrzanowskiej.
Zdjęcie główne: Pochód z Fabloku. Dni Oświaty, Książki i Prasy, 20 maja 1973 r. Chrzanów, ul. Fabryczna. Kolekcja Fabloku.
A czym dla Państwa były Dni Oświaty, Książki i Prasy? Czy zachowały się jakieś wspomnienia albo książki wystane w kolejce?
